موج انتقادات از دولت ایران در جلسه شورای حقوق بشر در ژنو: انروای بی سابقه هیات ایرانی
درجلسه شورای حقوق بشر هیات ایرانی بارها و بارها از سوی کشورهای عضو شورا مورد انتقاد قرار گرفت. ایران به همراه لیبی و برمه و کره شمالی در راس کشورهای ناقض حقوق بشر در بیانیه مطرح شده از سوی سازمان های بین المللی حقوق بشری و بسیاری از دولت ها مطرح می شوند.
(۲۴ اسفند ۱۳۸۹) شورای حقوق بشر سازمان ملل در حالی جلسه سه شنبه خود را در شهر ژنو ادامه می دهد که بسیاری از کشورهای جهان وضعیت نقض حقوق بشر در ایران را مورد انتقاد قرار دادند و برخی کشورها به صورت مستقیم با انتقاد شدید نسبت به رفتار دولت ایران در حصرخانگی رهبران مخالفان ایران میرحسین موسوی و مهدی کروبی خواستار آزادی و اجازه دادن به آنها به بهره بردن از دارسی عادلانه مطابق با استانداردهای بین المللی شدند. ایران به همراه برمه، لیبی، کره شمالی در راس کشورهایی است که بسیاری ازانتقادات کشورها وسازمان های بین المللی را برانگیخته است.
در مقابل نماینده ایران در شورای حقوق بشر سازمان ملل در برابر انتقادات شدیدکشورهای آمریکا، سوئد، انگلیس، فرانسه و کانادا آنها را به نقض شدید حقوق بشر متهم کرد. نماینده ایران گفت که در آمریکا پلیس در برابر رفتار بی رحمانه ای دارد و اقلیت ها از نقض حقوق بشر رنج می برند. نماینده ایران از ایجاد زندان های مخفی توسط امریکا وشکنجه زندانیان انتقاد کرد. نماینده ایران همچنین با انتقاد از وضعیت حقوق بشر در کانادا گفت که اقلیت ها و همچین افراد بومی دراین کشور به حداقل حقوق انسانی خود دسترسی ندارند. نماینده ایران همچنین از اسلام هراسی در سوئد آمریکا و کانادا انتقاد کرد.
طی روزهای گذشته درحالی که در بیانیه کشورهای منتقد ایران موارد مشخصی از نقض حقوق همراه با نام افراد قربانی مطرح می شود، پاسخ های ایران به کشورهای مختلف بیشتر به یک بیانیه سیاسی شبیه می ماند. یکی از همراهان هیات ایرانی با ذکر اینکه نمی خواهد نامش افشا شود به کمپین بین المللی حقوق بشر در ایران گفت: « متاسفانه افرادی که برای هیات ایرانی تصمیم گیری می کنند به جای اینکه متخصص حقوق بشر باشد و چیزی در این سر در بیاورند به شدت سیاسی هستند. متاسفانه ما هم که جزو هیات اعزامی هستیم وقتی جوابها را می بینیم می گوییم که واقعا در این جو خیلی تاثیر بدی دارد. چون اصلا با ادبیات سازمان ملل همراهی ندارد و هیچ مورد مشخصی را در برنمی گیرد.»
حقوق اقلیت ها، شکنجه در زندان ها و حصرخانگی و استفاده از ارعاب مخالفان از محورهای عمده حملات کشورهای عضو شورای حقوق بشر به ایران بود. موضوعی که ایران برای مقابله به مثل کشورهایی مانند سوئد، کاناد، آمریکا، فرانسه و انگلستان را به موارد مشابهی متهم کرد. در بیانیه های کشورهای مختلف از شورای حقوق بشر خواسته شده است که از یک مکانیسم ویژه برای نظارت بر وضعیت حقوق بشر در ایران حمایت کند و آن را مورد تصویب قرار دهد. (Special Monitoring Mechanism)
چندین دیپلمات حاضر در مقر شورای حقوق بشر به کمپین بین المللی حقوق بشر در ایران گفتند که قوه قضاییه و دولت ایران تلاش بسیار زیادی را برای مذاکره با کشورهای مختلف برای حمایت نکردن از موضوع «مکانیسم ویژه نظارت» صورت داده اند. به گفته آنها مقامات ایرانی از چندین ماه گذشته با تمرکز بر این موضوع گفت وگو با کشورهای مختلف که ممکن است به چنین مکانیسمی در جریان جلسه شورا رای مثبت بدهند را دستور کار داشته و کار راتنها به گفت وگوهای داخل شورا منحصر نکرده و حتی نمایندگانی را به پایتخت برخی کشورها فرستاده اند تا خیالشان از رای آنها در مجمع پیش از اجلاس مطمئن شود. از جمله کشورهای همراه ایران که از وضعیت حقوق بشردرایران دفاع کردند می توان به سوریه و چین اشاره کرد. با این وجود به نظر بسیاری از ناظران در محل اجلاس، در مقایسه با جلسه گذشته شورای حقوق بشر، کشورها در انتقاد از ایران بی پرواتر و تعداد کشورهایی که خواستار «مکانیسم ویژه نظارتی» هستند حتی ژاپن را هم در برمی گیرد که محافظه کاری ویژه ای درخصوص قطعنامه های مربوط به ایران دارد.
با این وجود درحالی که رای در شورای حقوق بشر سازمان ملل عموما یک رای سیاسی است که در بسیاری از مواقع از پایتخت کشورها کنترل می شود، کشورهایی که از جامعه مدنی قوی ای برخوردارهستند از سوی سازمان های محلی برای تحت فشار گذاشتن دولت ایران در زمینه رعایت تعهدات بین المللی اش و توقف نقض حقوق بشر تحت فشار گذاشته می شوند.
در جلسه روز سه شنبه نماینده دیده بان حقوق بشر و عفو بین المللی بازداشت خانگی میرحسین موسوی و مهدی کروبی به همراه همسرانشان را مورد انتقاد جدی قراردادند واز بازداشت های خودسرانه و نیز اعدام ها در ایران ابراز نگرانی کردند. نماینده استرالیا در این جلسه ایران را به دلیل بازداشت های خودسرانه مورد انتقاد داد. موضوع کشته شدن دو تن در جریان تجمات مسالمت آمیز هفته های گذشته، اعدام زندانیان سیاسی و غیرسیاسی نیز از دیگر موضوعاتی که بود که دیده بان حقوق بشر به آن پرداخت.
کمپین بین المللی حقوق بشر در ایران به همراه سازمان حقوق بشری کونکتاس برزیل ((Conectas)بیانیه ای را امروز قرائت کردند و خواستارآن شدند که این شورا مکانیسم ویژه نظارتی را برای گزارش در خصوص وضعیت حقوق بشر در ایران ایجاد کند.
دایان علایی نماینده جامعه بهایی گفت که روزی در ایران نمی گذرد که مجموعه ای از موارد نقض حقوق بشر در ایران اتفاق نیفتد. دایان علایی از فشارهای به عمل آمده روی جامعه بهایی از جمله اخراج بهاییان از دانشگاه ها سخن گفت و اینکه بسیاری از بهاییان کار خود را به دلیل مذهبشان از دست می دهند. او گفت که قبرستان های بهایی خراب می شود. او گفت تا چه زمانی دروغ های دولت ایران در مورد احترام به حقوق بهاییان ادامه خواهد داشت.
حسن نائب هاشم نیز به نمایندگی از سازمان حقوق بشری اروپایی سودویند(Sudwind) دستگیری رهبران سیاسی، بازداشت های خودسرانه، اعدام های سیاسی و غیرسیاسی از جمله موضوعاتی بود که توسط وی مورد توجه قرار گرفت. آقای نائب هاشم نیز از طرف سازمان غیردولتی خود خواستار ایجادیک مکانیسم ویژه نظارتی شد.
بسیاری از کشورهای جهان به همراه سازمان های بین المللی حقوق بشری از جمله دیده بان حقوق بشر و عفو بین الملل به همراه جامعه جهانی بهایی، کمپین بین المللی حقوق بشردرایران در ایران و دیگر سازمان ها نیز به انتقاد از وضعیت وخیم حقوق بشر در ایران پرداختند. نمایندگان کشورهای مختلف نیز موضوعات مختلفی را در خصوص نقض حقوق بشر در ایران مورد توجه قرار دادند. نماینده استرالیا در شورای حقوق بشر با اشاره به بازداشت های خودسرانه و استفاده از اعدام وفشار روی اقلیت ها از وضعیت اسف بار بهاییان در ایران انتقاد کرد. نماینده ایرلند بیانیه خود را با انتقاد از وضعیت حقوق بشر ایران آغاز کرد واعدام دهها تن تنها در دوماه گذشته رامایه نگرانی عمیق خواند. فشار بر روی وکلا و حصر خانگی موسوی وکروبی از جمله موضوعات دیگری بود که وی مطرح کرد. نماینده جمهوری چک نیز فشارامنیتی روی وکلاوشکنجه در زندان های ایران را مورد توجه قرار داد.
نماینده دانمارک نیز مانند بسیاری از کشورهای دیگر سخنان خود را با موضوع ایران شروع کرد. این درحالی که با توجه به وضعیت وخیم در لیبی کشورهای زیادی نقض گسترده حقوق بشر در این کشور را در راس کشورهای ناقض حقوق بشر مطرح کردند. نماینده دانمارک نیز دستگیری میرحسین موسوی ومهدی کروبی وهمسرانشان را مورد نگرانی دانست و خواستار آزاد کردن آنها توسط دولت ایران مطابق با تعهدات بین المللی اش در زمینه رعایت حقوق بشر شد. سوئدهم از جمله کشورهایی بود که ایران را از انتقادات خود مصون نگذاشت. اگر چه بعد از انتقادات سوئد دولت ایران هم سوئد را به نقض حقوق بشر در کشورش متهم کرد.
دبیرکل سازمان ملل که ماه نوامبر گذشته از طرف مجمع عمومی مامور شده بود که گزارشی را در خصوص وضعیت ایران تهیه کند نسخه اولیه این گزارش را به شورای حقوق بشر این سازمان درژنو ارائه کرد. همزمان به نظر می رسد که اجماع گسترده ای برای تصویب قطعنامه حقوق بشر علیه ایران و نیز درخواست از ایران برای پذیرش گزارشگران ویزه سازمان ملل برای بررسی وضعیت حقوق بشر در ایران در میان بسیاری از کشورهای عضو شورای حقوق بشر سازمان ملل شکل گرفته باشد تا مقامات ایرانی را وادار به پذیرش گزارشگرویژه نمایند.
چندین تن از دیپلمات های حاضر در مقر سازمان ملل به کمپین حقوق بشر در ایران گفتند که بسیار امیدوارند که موضوع فرستادن گزارشگر ویژه برای بررسی نگرانی های موجود در حوزه حقوق بشر ایران طی روزهای آینده به تصویب اعضا برسد. هم اکنون تنها کشورهای برمه و کره شمالی در وضعیتی هستند که کشورهای گوناگون خواهان درخواست گزارشگر ویژه برای آنها شده اند.
این درحالی است که هیات ایرانی با گردهم آوردن هیاتی از آنچه فعالان جامعه دانشگاهی و جامعه حقوق بشری ایران می نامد حضور پرتعدادی در محل نشست شورای حقوق بشر دارد. از سوی دیگر جمعی از فعالان حقوق بشری از جمله برخی از دانشجویان محروم از تحصیل و نیز ستاره دارد که طی سالهای گذشته از حق تحصیل محروم شده اند نیز در جلسات روز دوشنبه حاضربودند. در واقع حضور گروهی که عملا برای سرپوش گذاشتن بر موارد نقض حقوق بشر در کنار هیات دولتی ایران تلاش می کند در کنار چنین افرادی تصویر جالبی را از مدافعان حقوق بشر و مدافعان دولت در زمینه حقوق بشر ارائه می کرد.
نسخه اولیه گزارش دبیرکل سازمان ملل که شامل سه بخش موضوعات تماتیک، همکاری با مکانیسم های بین المللی حقوق بشر و دفترکمیساریاری عالی حقوق بشر و در نهایت نتیجه و پیشنهادات ارائه شده بود، نگرانی های عمده این سازمان به نقض حقوق بشر در ایران را در حوزه های مختلف در بر می گیرد. دبیر کل سازمان ملل در این گزارش دولت ایران را به دادن اجازه به گزارشگران این سازمان برای حضور در کشور به منظور بررسی وضعیت حقوق بشر در حوزه های مورد نگرانی این سازمان فراخوانده است. در بخش نتیجه این گزارش از اینکه ایران پاسخی به سوالات گوناگون سازمان ملل در خصوص نقض حقوق بشر در کشور نداده است ابراز نگرانی شده است. گزارش سازمان ملل همچنین همچنین اهمیت ویژه مکانیسم های ویژه را برای نظارت وضعیت حقوق بشر در ایران مورد تاکید قرار داده است.
در بخش پیشنهادات از دولت ایران خواسته شده است قوانین داخلی خود را مورد بازبینی قرار دهد چرا که در برخی موارد علیرغم سخنان مسوولان ایرانی به نظر می رسد که تغییر سیستماتیکی در حوزه های مورد نگرانی ایجاد نشده است.
در طی چند روز آینده قطعنامه برای ایجاد گزارشگر ویژه کشوری برای ایران به شورا ارایه خواهد شد و رای گیری برای تصویب آن در روزهای پایانی شورا مابین ۳-۵ فروردین ماه خواهد بود.
