سوال حقوقی شماره ۳۵: در صورت مواجه شدن با آزار جنسی در خیابان چه برخورد قانونی می‌توان کرد؟
سوال: به عنوان یک زن بارها در کوچه و خیابان با آزار جنسی از جمله متلک‌های جنسی، تعقیب و مزاحمت و حتی آلت‌نمایی مواجه می‌شوم. می‌خواستم بدانم که از نظر قانونی چه اقداماتی می‌توانم برای برخورد با این مزاحمت‌ها انجام دهم؟
پاسخ: هر چند جرم مشخصی در مجموعه قوانین ایران تحت عنوان «آزار جنسی» تعریف نشده است، با این حال دو ماده در قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات وجود دارد که می‌توان به استناد آنها، آزارگران خیابانی را تحت تعقیب کیفری قرار داد.
بر اساس ماده ۶۱۹ قانون مجازات اسلامی «هر کس در اماکن عمومی یا معابر متعرض یا مزاحم اطفال یا زنان بشود یا با الفاظ و حرکات مخالف شئون و حیثیت به آنان توهین نماید، به حبس از دو تا شش ماه و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد.» به موجب نظریه مشورتی اداره حقوقی قوه قضاییه «به کار بردن لفظ یا الفاظ رکیک جهت تحقق جرم موضوع ماده ۶۱۹ شرط نیست و چنانچه مسلم شود که مردی به قصد مزاحمت زنی را تعقیب کرده است، قابل مجازات است.»
علاوه بر آن در ماده ۶۳۸ قانون مجازات اسلامی نیز آمده است «هرکس علنا» در انظار و اماکن عمومی و معابر تظاهر به عمل حرامی نماید علاوه بر کیفر عمل به حبس از ده روز تا دو ماه یا تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم می‌گردد و در صورتی که مرتکب عملی شود که نفس آن عمل دارای کیفر نیست ولی عفت عمومی را جریحه‌دار نماید فقط به حبس از ده روز تا دو ماه یا تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد.»
نکته بسیار مهم در شکایت از آزارگران خیابانی، اثبات جرم و شناسایی مجرم است که با توجه به وقوع ناگهانی جرم و واکنش روانی شدید قربانی که معمولا با ترس شدید و نوعی انجماد همراه است، فرصت شناسایی مجرم و مستندسازی آزار خیابانی از دست می‌رود. برای جلوگیری از این وضعیت و امکان طرح یک شکایت موفقیت‌آمیز، علاوه بر تغییر نگرش و افزایش آمادگی روانی برای زنان و دختران، توجه به نکات زیر توصیه می‌شود:
۱. سکوت نکنید. اگر مورد آزار و اذیت قرار گرفتید، بلافاصله با فریاد، از رهگذران و حاضران درخواست کمک کنید و سعی کنید که جلوی فرار متهم را بگیرید. اگر متهم، مغازه‌دار یا راننده است، نشانی مغازه یا پلاک خودروی او را یادداشت کنید.
۲. فورا به پلیس مراجعه کنید. اگر اتومبیل یا ایستگاه گشت پلیس در نزدیکی شما وجود دارد، فورا از آنها کمک بخواهید. در غیر این صورت فورا با مرکز فوریت پلیس ۱۱۰ تماس بگیرید و درخواست اعزام نیرو کنید.
۳. به محض رسیدن پلیس از آنها بخواهید شکایت شما را صورت‌جلسه کنند. برای اثبات ادعای خود می‌توانید از کسانی که شاهد صحنه بودند بخواهید تا به نفع شما شهادت دهند. سعی کنید صورت جلسه را با دقت بخوانید تا به طور روشن و دقیق نوشته شود. از شهود بخواهید با جزییات، ماجرا و مشخصات مرتکب را شرح دهند. مطمئن شوید که صورت‌جلسه روی سربرگ مخصوص نوشته شده و حاوی تاریخ دقیق و امضای شهود و ماموران انتظامی است.
۴. یک راه مهم برای اثبات جرم، بررسی دوربین‌های مدار‌بسته مغازه‌ها و ادارات اطراف است. در این مورد سرعت عمل به خرج دهید تا پیش از پاک شدن فیلم‌ها بتوانید آنها را بررسی کنید.
۵. احتمال این که مرتکب قبلا نیز در همان محل مرتکب آزار شده باشد زیاد است. پرس‌وجو از کسبه یا ساکنان می‌تواند این موضوع را روشن کند. و چه بسا بتوانید باعث رفع مزاحمت از بقیه زنان و دخترانی شوید که در محل زندگی یا روزانه از آن تردد می‌کنند.
البته روند رسیدگی از کلانتری تا دادگاه طولانی و آزاردهنده است و در این فرایند قربانی گاهی باید بارها ماجرای آزار را با جزییات شرح دهد و این موضوع قطعا زجرآور است. همچنین قربانی و اطرافیان او نیز در این روند متحمل هزینه‌های مالی شده و باید وقت و انرژی فراوانی صرف کنند و متاسفانه، به دلیل ضعف قوانین و فقدان آموزش و آگاهی کافی بسیاری از قضات و کارکنان پلیس و دستگاه قضایی، احتمال محکومیت نهایی متهم کم است. با این حال، افزایش تعداد شکایت ولو نا‌موفق، از آزارگران خیابانی تاثیر غیر قابل انکاری در کاهش آمار این جرم خواهد داشت و این پیام را به آزارگران می‌دهد که رفتار آنها تحمل نمی‌شود و باید به خاطر آن متحمل هزینه شوند.
