سوال حقوقی ۱۱: آیا اطلاع رسانی از وضعیت متهمان سیاسی جرم است؟ آیا می‌توان از مقامات اطلاعاتی که اعضای خانواده متهم را تهدید به بازداشت می‌کنند شکایت کرد؟

سوال: یکی از اعضای خانواده ما توسط یکی از دستگاه های اطلاعاتی دستگیر شد و از ما خواستند به صورت اکید که اطلاع رسانی نکنیم. اما به خاطر نگرانی از وضع او ما با هر کسی که از رسانه ها تماس گرفت صحبت کردیم در حد آخرین خبر از وضعیت پرونده اش و حال او در بازداشت. در یک تماس تلفنی اعضای خانواده تهدید شدند که اگر به اطلاع رسانی ادامه دهید شما هم بازداشت می شوید. آیا این افراد همین طوری می توانند تماس بگیرند و تهدید کنند؟

پاسخ: اطلاع‌رسانی از جانب اقوام و بستگان متهمان سیاسی که اغلب بدون رعایت اصول اولیه قانونی در بازداشت و تحت فشار قرار می‌گیرند جرم نیست.

از طرفی مطابق ماده ۶۶۹ قانون مجازات اسلامی، تهدید جرم تلقی شده‌است. بر اساس این ماده، هرگاه شخصی با تهدید به ارتکاب عملی که موجب ورود ضرر جسمی، مالی یا حیثیتی به خود شخص تهدید‌شونده یا دیگر اشخاص باشد، او را وادار به عملی کند یا از او بخواهد که انجام کاری را متوقف کند، مرتکب جرم تهدید شده‌است. بنابراین، وقتی فرد تهدید می‌شود که در صورت ادامه اطلاع‌رسانی از وضعیت متهم خود وی یا نزدیکانش بازداشت خواهند شد، جرم تهدید روی داده‌است و آنها می توانند از اینگونه اعمال خلاف قانون شکایت کنند.

در این زمینه اقوام و بستگان متهمین به خصوص در جرایم سیاسی بهتر است به محض دستگیری خود را برای جمع آوری دلایل و مستندات جهت اثبات اینگونه اعمال آماده کنند. مثل ضبط مکالمات تلفنی که جنبه تهدید آمیز دارند. بررسی جرم تهدید تلفنی از طریق استماع مکالمات تلفنی ضبط شده در اداره مخابرات با دستور قضایی وجود دارد.

با این حال باید توجه داشت که اثبات وقوع و پیگیری قضایی چنین تهدیداتی معمولا دشوار خواهد بود. زیرا اولا مکالمات ضبط شده در محاکم قضایی نقش اماره قضایی را داشته و به قاضی در صدور رأی منصفانه کمک می کند اما خود به تنهایی نمی تواند مدرک کافی برای صدور حکم باشد.

ثانیا علاوه بر مدارک و مستندات لازم برای اثبات وقوع تهدید، مشخصات شخص تهدید‌کننده یا شماره تلفن او باید به صورت کامل به دادگاه ارائه شود. اما انجام این کار در مورد تهدید توسط مقامات امنیتی تقریبا غیر ممکن است چرا که اشخاص تهدید‌کننده پشت تلفن اغلب از معرفی و اعلام هویت خود خودداری می‌کنند و حتی شماره تلفن تماس‌گیرنده قابل تشخیص نیست.