تفتیش عقاید و تبعیض مذهبی در آموزش‌عالی: محرومیت از تحصیل بیش از ۱۰۰ بهایی در سال ۹۶
دو شهروند جوان بهایی که پس از شرکت در کنکور سراسری سال ۹۶ به دلیل مذهب خود از تحصیل محروم شده‌اند به کمپین حقوق بشر در ایران گفتند پس از مراجعه آن‌ها به سازمان سنجش آموزش کشور به صراحت به آن‌ها گفته شده به دلیل بهایی بودن قادر به تحصیل نیستند مگر این‌که در نامه‌ای بنویسند به اسلام معتقد هستند و از قوانین «بیت‌العدل» نبعیت نخواهند کرند. سایت پیام نیوز که اخبار جامعه بهاییان در ایران را پوشش می‌دهد، گزارش داده در هفته‌های گذشته حداقل ۱۰۰ شهروند بهایی که در کنکور سراسری سال ۹۶ شرکت کرده‌اند به دلیل دیانت‌شان از ورود به دانشگاه و تحصیلات عالیه محروم شدند. برخی از آن‌ها برای چندمین سال شرکت و مجددا مانند سال‌های قبل از تحصیل محروم شده‌اند.
این تعداد جوان بهایی محروم از تحصیل همگی پس از مرحله نتیجه انتخاب رشته با عبارت «نقص پرونده» مواجه شده‌اند. شرکت‌کنندگان در کنکور طبق نام و شماره داوطلبی خود باید به وب‌سایت سازمان سنجش ایران مراجعه کنند تا نتیجه انتخاب رشته را متوجه شوند اما همگی آن‌ها پس از وارد کردن نام و شماره داوطلبی خود با پیامی در یک جمله کوتاه مواجه شده‌اند: «دواطلب گرامی به دلیل نقض پرونده لطفا به واحد پاسخگویی سازمان سنجش مراجعه کنید.»
پس از مراجعه به اکثر آن‌ها به صراحت گفته شده به دلیل بهایی بودن و مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی آن‌ها قادر به تحصیل نیستند مگر در نامه‌ای توبه و اعتراف کنند که به دین اسلام معتقد هستند.
یک شهروند ۱۹ ساله بهایی که نخواست نامش ذکر شود، درباره نحوه محرومیت از تحصیل‌اش به کمپین حقوق بشر در ایران گفت: «در کنکور سراسری سال ۹۶ بعد از این‌که رتبه‌ام اعلام شد مانند سال پیش برای یکی از رشته‌های مهندسی که سال گذشته نیز انتخاب کرده بودم را درخواست داد اما بعدتر در سایت اعلام نتایج نوشته شده بود که من مواجه با نقص پرونده شدم و باید به سازمان سنجش مراجعه کنم. در آن‌جا شخصی با فامیلی جعفری به من به طور واضح گفت چون بهایی هستم، نقص پرونده خوردم. او دو فرم روبه‌رویم گذاشت. در یکی از فرم‌ها باید مشخصات خودم را وارد می‌کردم. فرم دوم اما تعهد‌نامه‌ای بود که گفت اگر تمایل دارم آن را امضا کنم. در ابتدای این تعهدنامه چیزی شبیه این نوشته شده بود که من بهایی و بهایی‌زاده هستم و قوانین کشورم را به قوانین جایی که از آن پیروی می‌کنم که در فلسطین قرر دارد و به آن بیت‌العدل می‌گوییم ارجحیت می‌دهم و تعهد می‌دهم هیچ‌گونه فعالیت و تشکیلات مذهبی انجام ندهم. اما بخش دوم می گفت که من هر چه بالا نوشته شده را قبول ندارم و گفته‌های بیت العدل را به قوانین کشورم ارجحیت می‌دهم.»
این شهروند ۱۹ ساله با اظهار این‌که متعجب از این تعهدنامه عجیب بوده، به کمپین گفت: «من تعهدنامه را امضا نکردم و از او یک برگه سفید خواستم. در برگه سفید که به من داد نوشتم که من بهایی و بهایی‌زاده هستم و به دیانت بهایی معقتد بوده و هستم و خواهم بود و کشورم ایران را دوست دارم. نوشتم که اگر وارد دانشگاه شوم تا زمانی که از دین و اعتقادم سوالی نشود چیزی نخواهم گفت. زیر نوشته خودم را امضا کردم و تحویلش دادم.»
او در ادامه گفت: «آقای جعفری گفت نوشته‌ام را بررسی می‌کنند و اگر مورد تایید واقع شد به دانشگاه راه خواهم یافت. خداحافظی کردیم و آمدم بیرون. اما از آن زمان تاکنون از دانشگاه هیچ خبری نشده و گمان می‌کنم که مورد تایید سازمان سنجش قرار نگرفته است. بنابراین من برای دومین سال به دانشگاه راه پیدا نکردم و نمی‌توانم مانند بقیه هم سن و سال‌هایم درس بخوانم.»
این جوان بهایی که سال گذشته نیز در کنکور سراسری و آزاد هر دو شرکت کرده و نهایتا از رفتنش به دانشگاه ممانعت شده به کمپین گفت: «در کنکور ۹۵ در دانشگاه غیرانتفاعی یکی از شهرستان‌ها در همان رشته مهندسی قبول شدم. اما در هنگاه ثبت نام وقتی متوجه مذهبم در ستونی که مذهب قید شده، شدند. به طور واضح و صریح گفتند که ما از سازمان سنجش مستقیما دستور داریم که بهاییان را ثبت نام نکنیم. هزینه‌ای که برای ثبت نام پرداخته کرده بودم بعد از پیگیری‌های فراوانم و پس از مدت طولانی فقط نصفش را برگرداندند.» علاوه بر این‌ها پدر و خاله‌های این جوان بهایی نیز بیش از مقطع راهنمایی نتوانستند درس بخوانند و به دلیل مذهب از مدرسه اخراج شده‌اند.
این اخراج‌های گسترده در حالی صورت گرفته که غلامحسین محسنی اژهای، سخنگوی قوه قضاییه روز ۲۶ شهریور ماه در یک اظهار نظر عجیب گفته بود: «هیچ فردی به عنوان این که بهایی یا هر مذهب دیگری که داشته باشد، بازداشت نمی‌شود.» پس از این اظهار نظر در شبکه‌های مجازی موجی از توییت مبنی بر محرومیت از تحصیل و کار بهاییان صرفا به دلیل مذهب‌شان منتشر شد.
محسنی اژهای در حالی این حرف خلاف واقعیت را زده است که آیت‌الله محمد موسوی بجنوردی، یکی از اعضای سابق شورای عالی قضایی در زمان آیت الله خمینی در گفتگویی به خبرگزاریفارس در آذر ماه ۱۳۹۳ حتی حق شهروندی بهاییان را زیر سوال برده و گفته بود :«هیچوقت ما نمی‌گوییم بهایی حق تحصیل آزاد دارد، اصلا حقوق شهروندی ندارد.»
جوان بهایی ۱۸ ساله دیگری که نخواست نامش عنوان شد و او هم امسال به دلیل مذهبش از تحصیل محروم شده است به کمپین گفت پس از مواجه شدن با عبارت نقص پرونده و مراجعه‌اش به سازمان سنجش، به او صراحتا اعلام شده به دلیل مذهبش قادر به ورود به دانشگاه نیست و «گفتند تنها راه ممکن این است که در نامه‌ای بنویسم به اسلام معتقدم و توبه کنم تا بتوانم از شانس درس خواندن بهره ببرم. من هم ننوشتم و به این ترتیب از درس خواندن محروم شدم.»
این جوان ۱۸ سال بهایی در ادامه گفت: «این‌که از شما می‌خواهند برخلاف آیین و اعتقادت بنویسی مسلمان هستی تا اجازه درس خواندن به شما داده شود نمونه بارز تفتیتش عقیده و نقض حقوق بشر است. برخلاف گفته آقای اژهای در ایران از بچه ۸ ساله بهایی تا جوان بهایی که وارد مدرسه و دانشگاه می‌خواهد بشود می‌خواهند تا عقیده‌اش را تغییر بدهد و اگر این کار را نکند حذف خواهد شد. من این اتفاق برایم در دوره دبیرستان هم افتاد وقتی در مدرسه تیزهوشان قبول شدم اما چون فرم ثبت نام ستون مذهب داشت و مدیر مدرسه متوجه شد من را نپذیرفت. از مدرسه تا دانشگاه هم هیچ وقت مدرکی به ما نمی‌دهند فقط شفاهی می‌گویند ما از تحصیل منع شده‌ایم.»
این شهروند محروم از تحصیل در ادامه با اظهار این‌که به ارگان‌های مختلفی اعتراض کرده، گفت: «ما به مجلس، قوه قضاییه و حتی نهاد ریاست جمهوری هم شکایت کردیم اما همه گفتند چون مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی است آن‌ها اجازه ورود ندارند. این یک تبعیض عجیب است. در قانون اساسی هیچ بند تبعیض آمیزی برای تحصیل ایرانیان وجود ندارد اما شورای عالی انقلاب این روند تبعیض آمیز را قایل شده است.»
بر اساس بند سوم مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شده در اسفند ماه ۱۳۶۹ که به تایید علی خامنه‌ای، رهبر ایران رسیده، آمده است: «در دانشگاه‌ها چه در ورود و چه در حین تحصیل چنانچه احراز شد بهایی‌اند از دانشگاه محروم شوند.» ممانعت از تحصیل پس از کنکور و یا اخراج پس از ورود به دانشگاه که از سوی حراست دانشگاه‌ها و سازمان سنجش اتفاق می افتد به پشتوانه این مصوبه که به امضای رهبری رسیده است اتفاق می‌افتد.
این اولین سالی نیست که دانشجویان بهایی از درس خواندن محروم می‌شوند. بر اساس اطلاعات کمپین، ۲۱۹ شهروند بهایی پس از کنکور سال ۱۳۹۵ با گزینه «نقص پرونده» از ورود به دانشگاه محروم شدند و ۴۰ نفر در طی سال‌جاری(۹۵) پس از ورود به دانشگاه در ترمهای مختلف به دلیل اعتقاد به دیانت بهایی اخراج شده‌اند.
سیمین فهندژ، سخنگوی جامعه جهانی بهاییان در گفتگویی با کمپین در تاریخ ۲۷ اردبهیشت ۹۶ با اظهار این‌که وضعیت بهاییان در دوره روحانی بدتر شده است، گفته بود: «اگر نگاهی به آمار بازداشت شهروندان بهایی بیندازید، وضعیت بدتر هم شده است. ما الان حدود ۹۰ بهایی در زندان داریم. دانشجویان بهایی هنوز از تحصیل محروم‌اند. صدها مغازه بهاییان بدون دلیل قانونی بسته شده‌اند و آزار و اذیت‌ّهای دیگری هم وجود دارد که شهروندان بهایی به صورت روزمره تحمل می‌کنند.»
