شیرین عبادی و پرونده سیدامامی:دادستان تهران خودش مجرم است و باید تحت تعقیب قضایی قرار بگیرد
شیرین عبادی حقوقدان و برنده جایزه صلح نوبل با اظهار اینکه مطابق با تجربیات گذشته احتمالا کمیته چهارنفره رییس جمهور برای پیگیری مرگ کاووس سیدامامی کاری نمی‌تواند از پیش ببرد به کمپین حقوق بشر در ایران گفت او امیدوار خواهد ماند با این حال تجربیاتی مانند پرونده قتل زهرا کاظمی، زهرا بنی‌یعقوب و دیگر کشته شدگان در زندان‌های ایران نشان می‌دهد که نفوذ قوه قضاییه جایی برای اظهارنظر و فعالیت کمیته‌های دیگر نمی‌گذارد.
شیرین عبادی به کمپین گفت: «من امیدوارم که این کمیته موثر باشد ولیکن روند کمیته‌های این چنینی که سابق بر این تشکیل می‌شد از جمله برای قتل زهرا کاظمی یا زهرا بنی یعقوب و سایر افرادی که در زندان کشته شدند مثبت نبوده است زیراکه نتیجه کمیته هر چه باشد قوه قضاییه نشان داده که حاضر نیست استقلالش را حفظ کند و از سیطره نفوذ ماموران امنیتی و سپاه بیرون بیاید.»
حسن روحانی رییس جمهور ایران، چند روز پس از رسانه‌ای شدن مرگ کاووس سیدامامی استاد دانشگاه و مدیر موسسه «حیات وحش میراث پارسیان» در تاریخ ۲۵ بهمن ماه یک کمیته چهار نفره از اعضای دولت را «مامور رسیدگی و پیگیری حوادث ناخوشایند در برخی از بازداشتگا‌ه‌ها» کرد. از خبری شدن تشکیل این کمیته تاکنون هنوز خبری از فعالیت‌ها و نتایج حاصله این کمیته از مرگ سیدامامی منتشر نشده است.
پیش از این طبق آمارهای رسمی حداقل دو نفر از بازداشت‌شدگان اعتراضات دی ماه در زندان‌های ایران جان خود را از دست دادند که مسوولان مرگ هر دو را خودکشی عنوان کردند. طبق گفته آنها سینا قنبری در دستشویی بند هفت قرنطینه زندان اوین خودکشی کرده و همچنین وحید حیدری را معتادی معرفی کردند که به دلیل حمل مواد مخدر بازداشت شده و با پیچیدن لباس دور گردنش در بازداشتگاه خودکشی کرده است. هر چند که به گفته کسانی که پیش از این سابق بازداشت در زندان اوین را داشته‌اند مانند بهمن احمدی امویی دستشویی‌های بند هفت زندان اوین اصولا جا و فضایی برای خودکشی ندارد. خانواده حیدری نیز موضوع اعتیاد و حمل مواد مخدر را رد کرده‌اند.
دادستان تهران خودش مجرم است
شرین عبادی همچنین در پاسخ به این سوال که مطرح کردن اتهام جاسوسی یک زندانی پس از مرگش از سوی بالاترین مقامات قضایی کشور بیان‌گر چه نکته‌ای است به کمپین گفت: «مطابق قانون تا شخصی محاکمه نشده و به طور قطعی و نهایی جرمش ثابت نشده باشد، حق درج نامش در جراید وجود ندارد. دادستان با چنین عملی خودش مجرم است و باید و حتما تحت تعقیب بگیرد. این یک نمونه کوچکی از این است که ایران قوه قضاییه مستقل نیست و به قولی وقتی سیاست وارد دادگاه می شود عدالت از در دیگری خارج می شود. به این دادگستری کسی سالهاست که امیدی ندارد.»
جعفری دولت‌آبادی دادستان تهران روز ۲۴ بهمن ماه چند روز پس از علنی شدن مرگ کاووس سیدامامی در نشست خبری خود اتهامات سنگینی را به او وارد کرد و فعالیت موسسه حیات وحش را مرتبط با سازمان‌های اطلاعاتی سیا و موساد دانست و او را جاسوس خواند. دادستان تهران برای اثبات ادعایش گفت «افسر اطلاعاتی آمریکایی در سفر به ایران در منزل کاووس سیدامامی استقرار می‌یافت.» پس از دولت‌آبادی سخنگوی قوه قضاییه و حتی رییس قوه قضاییه در اظهارات بعدی خود اتهام جاسوسی کاوس سیدامامی را مطرح کردند. صادق لاریجانی روز ۳۰ بهمن ماه سیدامامی و همکاران بازداشت‌شده‌اش را جاسوسانی خواند که «در پوشش حمایت از محیط زیست نیز اقدام به جمع‌اوری و اطلاعات برای بیگانگان» می‌کنند. با این حال او هیچ توضیحی درباره دلیل گفته‌هایش و مدرکی مستند برای جاسوس خواندن آنها ارائه نکرد.
از سوی دیگر صداوسیما ایران با پخش مستندی سیدامامی را یک جاسوس معرفی کرد. در این فیلم البته عکس‌ها و فیلم‌های شخصی مرحوم سیدامامی در کنار همکاران و شاگردانش منتشر شد، فیلمی پر از ادعاهای غیرقانونی که حتی نمایندگان مجلس نیز به آن اعتراض کردند. غلامعلی جعفرزاده ایمن‌‌آبادی نماینده مجلس پخش این مستند را غیراخلاقی، غیرشرعی و غیرقانونی دانسته و گفته بود حضور در فلان مهمانی و پوشیدن شکل خاصی از لباس مدرک جاسوسی نیست. این نماینده همچنین گفت به جای اینکه صداوسیما تصاویر خصوصی صداوسیما را نمایش دهد باید اسناد جاسوسی‌اش را منتشر می‌کرد.
از سوی دیگر وکلای خانواده مرحوم سیدامامی روز ۳۰ بهمن ماه با انتشار بیانیه‌ای از مسوولان خواستند به جای «فضاسازی امنیتی و هتک حیثیت» مرحوم امامی درباره علت مرگ او «پاسخگو» باشند.
در واقع صداوسیما و مسوولان قضایی از تریبون‌های مختلف پس از مرگ سیدامامی و بازداشت برخی از همکاران او بدون تشکیل دادگاه و روند قضایی پیشاپیش اتهامات سنگین بدون مدرک مستندی را به آنها وارد کرده و خانواده‌هایشان را وادار به سکوت کرده‌اند.
آنقدر به پیگیری ادامه دهید تا قوه قضاییه خسته شود
شیرین عبادی درباره اینکه خانواده‌های این زندانیان متوفی که حقوق‌شان از همان ابتدا از سوی قوه قضاییه رعایت نشده، باید چه کارهای را انجام دهند نیز گفت: «وقتی کسی در ایران بازداشت می‌شود اولین کاری که ماموران امنیتی و قضایی می‌کنند این است که او را تهدید می‌کنند تا مصحابه نکند و به او می‌گویند اگر حرف بزند وضعش بدتر می‌شود و یا خانواده‌اش را تهدید می‌کنند که اطلاع‌رسانی نکنند. اما مساله مهم این است که در غیاب افکار عمومی وضعیت زندانیان بسیار بدتر و خطرناک‌تر می‌شود.»
برنده جایزه صلح نوبل گفت: «اولین توصیه من به خانواده‌های بازداشت‌شدگان و متوفیان در زندان‌ها این است که تا می‌توانید اطلاع رسانی کنید. و در کشوری که قوه قضاییه‌اش قادر به اجرای عدالت نیست از افکار عمومی برای اجرای عدالت کمک بخواهید. در مرحله بعدی پییگیری پرونده را هر چند که می‌دانید و مطمئن هستید که به نتیجه نمی‌رسد اما ادامه بدهید. آنقدر باید ادامه داد که قوه قضاییه و سایر نهادهای مسوول خسته شوند. و در مرحله سوم گزارشگران سازمان ملل و شورای حقوق بشر را باید در ارتباط بگذارید و مساله را به آنها گزارش دهید.»
رامین سیدامامی فرزند مرحوم سیدامامی در تاریخ ۲۵ بهمن ماه با انتشار بیانیه‌ای برای اولین بار از تهدید مادرش توسط افرادی در شعبه ۲۷ دادگاه انقلاب برای سکوت و رسانه‌ای نشدن مرگ پدرش گفت. اینکه از همسر او تعهد کتبی گرفته شده تا درباره مرگ همسرش صحبت نکند. «سه روز قبل در تاریج جمعه ۹ فوریه مادرم را برای «ملاقات با همسرش» فراخوانده بودند اما به جایش آنها مادرم را به مدت سه ساعت بازجویی و تهدید کردند، یعنی درست قبل از اینکه مرگ شوهرش را اعلام کنند. و او را مجبور کردند کاغذی را امضا کند و تعهد دهد که با رسانه‌ها صحبت نکند والا به زندان خواهد رفت.»
هیچ‌کدام از پرونده‌های قتل در زندان به نتیجه نرسید
این حقوقدان و برنده جایزه صلح نوبل در سال ۲۰۰۳ که اکنون در لندن زندگی می‌کند با اشاره به پرونده‌های مشابه کاووس سیدامامی که در سالهای گذشته وکالت آنها را به عهده داشته اما راه به جایی نبرده نیز گفت: «پرونده های زیادی را من داشتم که متاسفانه به سرانجام نرسید. مثلا پرونده زهرا کاظمی که منجر به عدالت نشد و همین پرونده باعث شد تا از آن به بعد رابطه سیاسی و ایران قطع شود. پرونده دیگر زهرا بنی‌یعقوب پزشک جوانی که در بازداشتگاه تحت شکنجه کشته شد و علیرغم دلایل متعددی که در پرونده برای مرگ او زیر شکنجه وجود داشت اما نهایتا عدالت اجرا نشد و خون این پزشک جوان پایمال شد.»
کاووس سیدامامی، استاد ۶۴ ساله دانشگاه و فعال محیط زیست، در چهارم بهمن و در سکوت خبری از سوی سازمان اطلاعات سپاه پاسداران بازداشت شد اما ماموران روز نوزدهم بهمن به خانواده‌اش اطلاع دادند او در زندان خودکشی کرده است. این استاد دانشگاه روز بیست و پنجم بهمن در میان سوالات و ابهامات فراوان خانواده و افکار عمومی و به ویژه جامعه دانشگاهی ایران به خاک سپرده شد.
بعد از مرگ زهرا کاظمی خبرنگار ایرانی-کانادایی در ایران در سال ۱۳۸۲، این دومین شهروند ایرانی-کانادایی است که در زندان‌های ایران و پشت درهای بسته جان خود را از دست می‌دهد. در مورد زهرا کاظمی علیرغم پیگیری مقامات کانادایی و وکلای او در ایران هیچ‌گاه فردی برای این مرگ پاسخگو نگهداشته نشد.
