ملاقات‌های کوتاه فعالان محیط زیست زندانی با اعضای خانواده در حضور ماموران امنیتی
لیلی هوشمندافشار، مادر سام رجبی، فعال محیط زیست و عضو سابق موسسه “حیات وحش میراث پارسیان” که به اتفاق تعدادی دیگر از فعالان محیط زیست ایران از پنجم بهمن ماه ۱۳۹۶ در بازداشت به سر می برد در مصاحبه با کمپین حقوق بشر در ایران گفت که روز چهارشنبه، اول فروردین ماه ۱۳۹۷ در حضور ماموران با او در زندان اوین ملاقات کرده است.
خانم هوشمندافشار به کمپین گفت که «سام خیلی متاثر بود و حدود ده دقیقه تا یک ربع ملاقات کردیم اما از قبل به من تذکر داده بودند که هیچ سوالی نپرسم و حتی اسم وکیل سام را هم به او نگویم.»
روز چهارشنبه، اول فروردین ماه ۱۳۹۷ خانواده های سام رجبی، امیرحسین خالقی، نیلوفر بیانی و مراد طاهباز در زندان اوین با آنها برای اولین بار ملاقات کرده‌اند. خانواده‌های سپیده کاشانی و هومن جوکار هم روز دوشنبه ششم فروردین ماه ۱۳۹۶ با آنها ملاقات کرده‌اند. میرحسام خالقی، برادر امیرحسین خالقی در توییتر شخصی اش این ملاقات ها را تایید کرده است.
کمپین اطلاع پیدا کرده است که همه ملاقات‌ها در حضور ماموران امنیتی صورت گرفته است. علیرغم صدور مجوز ملاقات برای خانواده طاهر قدیریان و مراجعه خانواده او به زندان اوین، اجازه ملاقات به آنها داده نشده و آنطور که کمپین اطلاع یافته به خانواده طاهر قدیریان گفته‌اند که بازجویی‌های او پایان نیافته است.
لیلی هوشمند رضوی، مادر سام رجبی درباره ملاقات کوتاهش در مصاحبه با کمپین گفت: «در زندان اوین در یک اتاق به اصطلاح پذیرایی که مفروش بود، مبل داشت و روی هم رفته جای تمیز و قابل قبولی بود سام را برای ده دقیقه تا نهایت ۱۵ دقیقه ملاقات کردم. سام خیلی متاثر بود اینقدر که فقط مرا بغل کرده بود در حدی که ماموری که آنجا ناظر بود که مبادا ما حرفی رد و بدل بکنیم گفت بگذار مادرت بنشیند. از نظر جسمی تا جایی که قابل تشخیص بود سلامت بود ولی طبعا بعد از دو ماه انفرادی هرکسی هم باشد روحیه اش را می بازد.»
خانم هوشمند رضوی به کمپین گفت: «دو مامور حضور داشتند که ما حرفی نزنیم. یکی از آنها البته بیرون رفت شاید یک مقدار احساساتی شد و رفت و شاید هم لازم ندانست وقت اش را آنجا تلف کند اما مامور دیگر که آنجا بود دو سه بار تذکر داد که یواش حرف نزنید، بلند حرف بزنید. ما هم حرفی نمی‌توانستیم بزنیم قبل از ملاقات به من تذکر داده بودند که حتی اسم وکیل سام را هم به او نگویم. گفته بودند نباید سوالی بپرسم و حرفی بزنم. سام از خواهرهایش پرسید گفتم بی‌خبر نیستم سعی کردم یک مقدار صحبت‌های خوشایند درباره کودکی‌اش به او بگویم اما از نظر روحی فقط می‌توانم بگویم خیلی متاثر بود.»
سام رجبی فرزند دکتر پرویز رجبی ایران‌شناس، تاریخ‌پژوه، نویسنده و مترجم برجسته ایرانی است که جمعه ۲۱ بهمن ماه سال ۱۳۸۹ در سن ۷۲ سالگی بر اثر عوارض ناشی از سرطان در منزلش در تهران درگذشت. او دهها جلد کتاب درباره تاریخ ایران و ایران شناسی تالیف و ترجمه کرده و هزاره های گمشده، سده‌های گمشده، تاریخ خط میخی تاریخ باستان و جشن های ایرانی از جمله اثار او هستند.
مادر سام رجبی روزهای سه شنبه و چهارشنبه هم برای پی‌گیری وضعیت او به دادستانی و دادسرای اوین مراجعه کرده است. او به کمپین گفت: «سام بعد ملاقات از تماسی نگرفته. من هم دیروز و هم امروز مراجعه کردم باز و بی‌نتیجه برگشتم خانه. باز گفتند که خودمان زنگ می زنیم. اصلا اجازه نمی‌دهند که سوال بپرسیم درباره وضعیت و محل نگهداری و اتهامات. فی‌الواقع من هنوز فرد مسوولی نتوانسته‌ام پیدا کنم که بپرسم جریان چی است و از کجا آب می‌خورد. سام سه سال و نیم بود که در آن موسسه کار نمی‌کرد و چطور چنین اتهامی به او زده‌اند خدا گواه است. من راستش بی‌هدف شده‌ام. نمی‌دانم اصلا هدفم چیست، چه کنم و دنبال چه و کجا باید بروم.»
خانم هوشمند افشار برخی شایعات مبنی بر قول و قرار آزادی فعالان محیط زیستی بازداشت شده را رد کرده و گفت: «این اطلاعات را من نمی‌دانم از کجا می‌آورند. صحت ندارد و امروز، چهارشنبه وکیل سام به زحمت اجازه گرفت که وکالتنامه امضا کند و بتواند با سام ملاقات کند که ملاقات را هم گفته‌اند بعد از تعطیلات ۱۳ به در باید ببینیم چه می‌شود.»
لیلی هوشمندافشار پیشتر به کمپین گفته بود: «سام سه سال و نیم بود با موسسه پارسیان کار نمی‌کرد. دو سال با یک سازمان ژاپنی کمک‌های بین‌المللی برای حفظ محیط زیست کار کرد که مهم‌ترین پروژه شان تالاب انزلی بود. بعد از آن هم دیگر قراردادش تمام شد و کارهای کوتاه مدت به صورت ترجمه می‌کرد تا اینکه یک کار محکم‌تری پیدا کند. اما تلفن کرده بودند به محل کار سابق سام موسسه پارسیان که سه سال بود دیگر آنجا کار نمی‌کرد. بعد سراغ سام رفته بودند اینکه چه کسی تلفن کرده و چه ارگانی بوده نمی‌دانم. اینکه چگونه سام را بازداشت کردند هم نمی‌دانم. حدود ساعت ۱۰ شب با سام آمدند خانه و ۴ صبح ۵ بهمن ماه سام را با مقداری اوراق و کتاب بردند. یک مقدار مقاله‌های خودش، مقاله‌های پدرش و کتاب از کتابخانه پدرش و یک مقدار از کتاب‌های خود سام را بردند و در این مدت حتی به ما نگفتند که از چه ارگانی هستند.»
همزمان یک منبع آگاه با ابراز نگرانی از وضعیت علیرضا فرهادزاده مستند ساز حیات وحش که از هفتم اسفند ماه ۱۳۹۶ در بازداشت به سر می‌برد به کمپین گفت که او از زمان بازداشت تاکنون تنها یک تماس کوتاه با خانواده‌اش داشته و هیچ اطلاعی از محل نگهداری و وضعیت‌اش در دست نیست.
کمپین اطلاع پیدا کرده است که ماموران سپاه، فعالان محیط زیست زندانی را به مناطقی که حوزه فعالیت آنها بوده منتقل کرده و سپس به بند ۲ الف سپاه در زندان اوین بازگردانده‌اند. هنوز مشخص نیست هدف از این انتقال چی بوده. کمپین پیشتربه نقل از یک منبع آگاه گزارش داده بود که «ماموران سپاه اتومبیل‌های که این بچه‌ها با آن در منطقه به دنبال یوز می‌رفتند را هم با خود برده‌اند. بعضی از آنها متعلق به دفتر میراث حیات‌وحش است و برخی هم اتومبیل‌های شخصی بود که یا در پاکینگ دفتر پارک شده بود و یا در مناطق. ما واقعا نمی‌دانیم چرا این ماشین‌ها برده شده است.»
همزمان قرار بازداشت این فعالان محیط زیست که تا ۵ فروردین ماه ۱۳۹۷ تمدید شده بود پایان یافته اما خانواده‌ها و وکلای آنها هم هنوز اطلاعی ندارند که چه قراری برای آنها صادر شده است.
کاووس سیدامامی، سام رجبی، هومن جوکار، نیلوفر بیانی، مراد طاهباز، طاهر قدیریان، امیرحسین خالقی و سپیده کاشانی، کارکنان و مدیران سابق و فعلی موسسه «حیات وحش میراث پارسیان» هستند که که چهارم و پنجم بهمن ماه بازداشت شدند. خبر بازداشت آنها به دلیل فشارهای امنیتی بر خانواده های شان مسکوت ماند اما با جان باختن کاووس سیدامامی در زندان اوین، اسامی بازداشت شدگان به رسانه ها راه یافت. هومن جوکار مدیر پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی، طاهر قدیریان دانشمند جوان «انسان و کره مسکون» یونسکو، سام رجبی کارشناس محیط زیست، امیرحسین خالقی و نیلوفر بیانی، کارشناسان حیات وحش، سپیده کاشانی همسر هومن جوکار و سرپرست فعالیت‌ها و مشاور سابق برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد و مراد طاهباز از همکاران موسسه پارسیان هستند.
کاووس سید امامی، استاد جامعه‌شناسی، عضو هیات علمی دانشگاه امام صادق و مدیر عامل موسسه «حیات وحش میراث پارسیان» است که طبق نوشته فرزندش، در تاریخ چهارم بهمن ماه بازداشت شده و در تاریخ ۱۹ بهمن ماه خانواده مطلع از مرگ او با عنوان «خودکشی» شده‌اند. با این حال مشخص نیست که کاووس سیدامامی تحت چه شرایطی مورد بازجویی قرار گرفته و تحت چه شرایط فیزیکی و روانی در زندان اوین نگهداری شده و چگونه برای فردی که از صحت کامل جسمی و روانی برخوردار بوده است چنین اتفاقی افتاده است. مساله‌ای که نگرانی‌ها درباره وضعیت سایر بازداشت شده‌ها را دامن زده است.
دفتر میراث حیات‌وحش پارسیان نیز پس از بازداشت کاووس سیدامامی و همکارانش در تاریخ چهارم بهمن ماه پلمب شد. بعد از انتشار خبر فوت کاووس سیدامامی در زندان اوین، دادستان تهران اتهامات سنگینی را متوجه او و بقیه بازداشت‌شدگان کرد. اگر چه تا کنون قوه قضاییه از ارائه اسناد و مدارکی که چنین ادعاهایی را ثابت کند، خودداری کرده است.
مرتضی آریا‌نژاد، حسن راغ، عارف زارع، حسن زارع و عبدالرضا کوهپایه از فعالان محیط زیست بندرعباس و علیرضا فرهادزاده مستند ساز حیات وحش، دیگر فعالان محیط زیست هستند که از هفتم اسفند ماه ۱۳۹۶ در بازداشت به سر می برند.
