شبکه‌ملی اطلاعات در خدمت سانسور؛ ابتدا اختلال در اینترنت، سپس فیلترینگ تلگرام
برای نخستین بار بعد از انتخابات جنجال برانگیر سال ۱۳۸۸، در روز ۹ دی ۱۳۹۶ حکومت ایران اختلال جدی در ترافیک اینترنت بین‌الملل ایجاد کرد و روز ۱۰ دی ۱۳۹۶ تلگرام و اینستاگرام را فیلتر کردند.
بر اساس بررسی‌های کمپین در تاریخ ۹ دی ۱۳۹۶ حجم زیادی از درخواست‌های دسترسی به سرویس‌های موجود در اینترنت جهانی با اختلال رو به رو می‌شد و بسته‌های ترافیک اینترنت از شبکه خارج می‌شدند. ایران از بعد از راه اندازی شبکه ملی اطلاعات عملا ترافیک اینترنت را به دو قسمت داخلی و خارجی تقسیم کرد که هدف از این کار نگه‌داشتن حداکثر ترافیک کاربران اینترنت ایران در داخل ایران بود. با وجود اینکه انجام چنین کاری برخلاف حقوق کاربران ایرانی نیست و به آنها امکان دسترسی داشتن به یک اینترنت سریعتر و بهتر را می‌دهد، اما همین تفکیک به حکومت ایران این امکان را نیز می‌دهد تا هر زمانی که خواستند بتوانند شبکه اینترنت جهانی را با اختلال مواجه کنند و یا حتی آن ار کاملا قطع کنند بدون اینکه شبکه داخلی با مشکلی رو به رو شود.
یک منبع مطلع در یکی از مراکز تبادل داده(iXP) که خواست نامش محفوظ بماند به کمپین حقوق بشر در ایران گفت: «از ما خواسته شده است تا در ترافیک بین‌الملل اختلال ایجاد کنیم. یعنی مثلا یک در میان پکت‌های اینترنت جهانی را از شبکه خارج کنیم که قطع نشود ولی اختلال زیادی در دسترسی ایجاد شود.» این منبع حاضر نشد تا در مورد اینکه چه نهاد و یا سازمانی این درخواست را کرده است اظهار نظر کند.
خبرگزاری ایلنا در تاریخ ۱۰ دی ۱۳۹۶ با تایید اختلال در اینترنت جهانی آن را حاصل دستور «مقامات بالا دستی در یکی از نهادهای ذیربط امنیتی» عنوان کرد تایید کرد «دستور داده شده است تا در صورت برگزاری تجمعات قطعی نقطه‌ای ارتباطات ثابت و قطع اینترنت موبایل» ایجاد خواهد شد. اینا نوشت: «ارتباطات سیار روز گذشته با دستور مجموعه وزارت ارتباطات یا سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی قطع نشده بود و تمامی اختالات مربوطه به دستور مقامات بالا دستی در یکی از نهادهای ذیربط امنیتی رخ داده است.»
کاربران ایرانی بین ساعت سه بعد از ظهر تا پنج شب به وقت نیویورک از قطع بودن اینترنت در شبکه‌های همراه اول، ایرانسل، سپنتا، داتک و تعداد دیگری از شرکت‌های ارائه دهنده خدمات اینترنت خبر دادند.
بالاخره تلگرام فیلتر شد
پس از آنکه فشار مقامات ایرانی بر روی تلگرام برای بلاک کردن برخی کانال‌های منتقد و مخالف حکومت طی ماه‌های گذشته بی‌نتیجه ماند، با ادامه تجمعات مردمی در شهرهای مختلف و اهمیت نقش تلگرام به عنوان محلی برای گفت‌وگو و همچنین انعکاس خبرها و در برخی موارد اطلاع‌رسانی در خصوص مکان‌های تجمعات، فشارها بر روی تلگرام بیشتر شد. محمدجواد آذری جهرمی، این بار به صورت مستقیم بر روی توییتر خود خواستار بلاک کردن برخی کانال‌ها شد. پاول دوورف مدیر عامل شرکت تلگرام روز ۹ دی ۱۳۹۶ در پاسخ به توییت محمدجواد آذری‌جهرمی وزیر ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات ایران مبنی بر بستن حساب کانال‌های تلگرامی که به گفته او «مردم را دعوت به ایجاد ناامنی و استفاده از بمب دستی و اسلحه می‌کند» مسدود کند، خبر از مسدود شدن کانال تلگرامی «آمدنیوز» با بیش از یک میلیون کاربر داد. پس از مسدود کردن این کانال مدیران «آمدنیوز» اقدام به راه اندازی کانال جدیدی کردند که آن نیز توسط تلگرام مسدود شد. مدیر عامل تلگرام در پاسخ به یک محقق امنیت و آزادی اینترنت در مورد علت مسدود کردن کانال دوم آمدنیوز گفت: «کانال جدید آمدنیوز نسخه مشابه کانال قبلی بود که توسط همان مدیر اداره می‌شد و قوانین ما را شکسته بود.»
مدیر تلگرام در توییت دیگری اعلام کرد که سازنده‌های کانال آمدنیوز به او اطلاع دادند که ادمین کانال را که قوانین تلگرام را نقض کرده بود را اخراج کردند. او در توییت خود و در واکنش ساخت یک کانال جدید تلگرامی نوشت: «سازنده آمدنیوز ما را مطلع کرده است که آنها عذر مدیری را که قوانین ما را نقض کرده است را خواسته‌اند و قول داده اند که به قوانین تلگرام پایبند بمانند.»
با وجود این امروز ۱۰ دی ۱۳۹۶ تلگرام در ایران فیلتر شد و پاول دووف در حساب توییتری خود نوشت: «مقامات ایرانی تلگرام را مسدود کردند پس از آنکه شرکت تلگرام از بستن کانال جدید آمدنیوز سر باز زده است.» او همچنین اضافه کرد مقامات ایرانی درخواست بستن کانال‌های دیگری را هم داستند که به «صورت صلح‌آمیز اعتراض میکنند.»
واکنش به اختلال در اینترنت
قطع بودن دسترسی به اینترنت و اختلال ایجاد کردن در سرویس اینترنت جهانی با واکنش زیادی از طرف کاربران در شبکه‌های اجتماعی همراه بود. علی برهانی،برنامه‌نویس اندروید در توییتر خود نوشت: «میزان packet loss ام برای خارج از ایران بالای ۲۰-۳۰ درصده :|»
کاربر دیگری با نام مستعار در حساب توییتر خود نوشت: «ترافیک اینترنت من (ADSL مخابرات تهران) به سمت سرور DNS گوگل ۸.۸.۸.۸ جعلی هست و به سمت خود زیرساخت برمی‌گرده. از پروکسی / VPN شده مجانی سرعت افتضاح ولی مطمئن استفاده کنین. (به اینایی که با درگاه شتاب بهشون پول می‌دین اطمینان نکنین) مراقب خودتون هم باشین.»
سونیتا سرابپور خبرنگار حوزه تکنولوژی و اینترنت در حساب توییتر خود ضمن انتقاد از حسن روحانی برای عمل نکردن به وعده‌هایش در مورد اینترنت نوشت: «اسفند سال۹۴اقای واعظی وزیرارتباطات سابق و رییس دفتر فعلی شما @Rouhani_ir اعلام کردند نه به خاطر انتخابات و نه به هردلیل دیگه‌ای اینترنت کشور قطع نخواهد شد اما دیشب این اتفاق افتادواز صبح هیچکدوم از اپراتورهای همراه حاضر به جواب نیستند و اعلام میکنند قطعی از سمت ما نبوده #تدبیر»
قطع بودن دسترسی به سرویس‌های جهانی پیش از این در سال ۱۳۸۸ هم نیز اتفاقا افتاد اما به گفته میلاد که مدیر یکی از شرکت‌های دانش بنیان در تهران بر روی بستر اینترنت است با گذشته در این است که «تکسب و کار بسیاری از مردم از جمله صد و پنجاه‌هزار راننده تاکسی در تهران مختل شده.»
میلاد فدایی خبرنگار سابق خبرگزاری کار ایران در حساب توییتر خود نوشت: «توسعه اینترنت از مهمترین دلایل رأی من به روحانی بود، اگر به خاطر مسائل اقتصادی پشیمان نشم، به خاطر کوتاه آمدن رئیس جمهور در مقابل فیلترینگ حتما از رأیم پشیمان خواهم شد»
خبرگزاری صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ۱۰ دی ۱۳۹۶ به نقل از یک مفام آگاه با اعلام خبر فیلترینگ تلگرام و اینستاگرام نوشت: «به گزارش خبرنگار خبرگزاری صداوسیما این تصمیم در راستای حفظ آرامش و امنیت شهروندان اتخاذ شده است.»
اسماعیل جبار‌زاده معاون سیاسی وزیر کشور ایران در یک نشست خبری در تاریخ ۱۰ دی ۱۳۹۶ با تایید فیلترینگ تلگرام و اینستاگرام گفت: «طبیعی است وقتی اختلالی در نظم عمومی ایجاد شود دولت به شکل مقطعی، دست به محدودیت شبکه‌های اجتماعی بزند.»
