امنیت‌کاربران و سانسور: چرا کافه‌بازار نسخه قدیمی تلگرام را جایگزین نسخه جدید آن کرد؟
تصویر گرفته شده از کافه‌بازار که نشان می‌دهد نسخه‌ی ۴.۸.۴ را به عنوان آخرین نسخه تلگرام به کاربران عرضه می‌کنند
هفته‌نامه پیوست که در حوزه تکنولوژی فعال است، روز ۲۹ فروردین ۱۳۹۷ اعلام کرد که به دستور کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه، کافه بازار آخرین نسخه اپلیکیشن تلگرام را از فروشگاه خود حذف و نسخه ما قبل آخر را به جای آن در دسترس کاربران خود قرار داده است. بر اساس توییتی که این هفته‌نامه منتشر کرد «روابط عمومی کافه بازار در گفتگو با @Peivast اعلام کرد حذف آخرین نسخه تلگرام به دستور کمیته مصادیق محتوای مجرمانه صورت گرفته و دلیل آن از سوی این کمیته اعلام نشده است.» این هفته نامه در توییت دیگری نوشت: «شنیده‌ها حاکی از آن است که حذف آخرین نسخه تلگرام به این دلیل احتمال تمهیداتی است که تلگرام در آخرین نسخه خود برای دورزدن فیلترینگ درنظرگرفته است.»
آخرین نسخه اپلیکیشن تلگرام که در فروشگاه اپلیکیشن‌های گوگل به نام گوگل پلی وجود دارد، نسخه‌ی ۴.۸.۵ است، در حالی که در کافه بازار آخرین نسخه که دسترس کاربران است، نسخه‌ی ۴.۸.۴ است و کاربران ایرانی باید نسخه آخر و اصلی تلگرام را از فروشگاه اپلیکیشن گوگل تهییه کنند.
اپلکیشن تلگرام که به دستور دادگاهی در روسیه طی روزهای اخیر فیلتر شده است، در آخرین نسخه خود، از یک برنامه فیلترشکن در داخل خود اپلیکیشن استفاده می‌کند تا کاربران بتوانند سیستم فیلترینگ روسیه را دور بزنند. به نظر می‌رسد نگرانی از اینکه همین الگو برای ایران در زمان فیلتر کردن تلگرام انجام شود، مقامات ایرانی را واداشته است که از فروشگاه اپلیکیشن ایرانی کافه بازار بخواهند تا نسخه نهایی تلگرام را در اختیار کاربران ایرانی قرار ندهد.
انجام چنین عملی یکی از جدید‌ترین روش‌های جلوگیری از دسترسی به محتوای اینترنتی است. این اقدام کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه، همچنین اقدامی بر علیه امنیت کاربران ایرانی نیز تلقی می‌شود. یکی از تغییرانی که همراه نسخه جدید تمام نرم‌افزار‌های منتشر می‌شود، رفع باگ و مشکلات امنیتی و آسیب‌پذیری‌های آنها است، به این ترتیب کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه با از دسترس خارج کردن نسخه جدید تلگرام، عملا امنیت کاربران را نیز در معرض خطر قرار داده است.
شنیده‌ها حاکی از آن است که حذف آخرین نسخه تلگرام به این دلیل احتمال تمهیداتی است که تلگرام در آخرین نسخه خود برای دورزدن فیلترینگ درنظرگرفته است.
— ماهنامه پیوست (@Peivast) April 17, 2018
کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه، اصلی‌ترین نهاد تصمیمگیر در مورد فیلتر و سانسور اینترنت در ایران است. دبیر این کارگروه عبدالصمد خرم‌آبادی معاون رییس قوه قضاییه در امور فضای مجازی است. این کارگروه شامل ۱۲ عضو است که شش عضو آن از اعضای کابینه و عضو دولت هستند، این اعضا عبارت‌اند است:
۱) دادستان کل کشور (رییس کارگروه)، ۲) وزیر یا نماینده‌ی وزیر اطلاعات، ۳) وزیر یا نماینده‌ی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۴) وزیر یا نماینده‌ی وزیر دادگستری، ۵) وزیر یا نماینده‌ی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، ۶) وزیر یا نماینده‌ی وزیر علوم تحقیقات و فناوری، ۷) وزیر یا نماینده‌ی وزیر آموزش و پرورش، ۸) فرمانده نیروی انتظامی، ۹) یک نفر خبره در فناوری اطلاعات و ارتباطات به انتخاب کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی،۱۰) یک نفر از نمایندگان عضو کمیسیون قضایی و حقوقی به انتخاب این کمیسیون به تایید مجلس شورای اسلامی، ۱۱) رییس سازمان تبلیغات اسلامی، ۱۲) رییس سازمان صدا و سیما
اقدام این کارگروه در حالی رخ می دهد که مقامات عالی‌رتبه به صورت روزافزونی از افزایش احتمال فیلتر کردن تلگرام در ایران خبر می‌دهند. در آخرین اظهارنظرها، ابوالفضل ابوترابی عضو هیئت رئیسه «فراکسیون ولایی» در مجلس، روز ۲۸ فروردین ماه تاریخ فیلتر شدن تلگرام را اوایل اردیبهشت ماه اعلام کرده بود. او به خبرگزاری ایسنا گفت: «بر این اساس طبق شنیده‌ها در آینده نزدیک و احتمالا اوایل اردیبهشت تمامی پیام رسان‌های خارجی و در وهله اول تلگرام در صورت عدم پذیرش قوانین کشورمان بسته می‌شوند.»
او در ادامه خبر از برنامه زمانبندی شده برای مسدود کردن سایر اپلیکیشن‌های پیام‌رسان داد و اعلام کرد: «دلیل برنامه زمان بندی وجود دارد تا بعد از تلگرام سایر پیام رسانها همچون اینستاگرام و واتس آپ در صورت عدم پایبندی به قوانین ایران به مرور زمان بسته شوند.»
او همچنین اعلام کرد نسخه‌های فارسی تلگرام، مانند «موبوگرام و تلگرام طلایی» مسدود نخواهند شد. نسخه کلاینت ساید اپلیکیشن تلگرام که بر روی گوشی‌های کاربران نصب می‌شود، کی برنامه متن باز است که افراد می‌توانند کد این برنامه را دریافت و بر اساس سلایق خود آن را اصلاح کنند. موبوگرام و تلگرام طلایی از این دست برنامه‌ها هستند که با اصلاح کد تلگرام نسخه‌ای جدید از آن را منتشر کردند. این نسخه‌ها همچنان باید با سرور‌های اصلی تلگرام که در دسترس دولت ایران قرار ندارد کار کنند اما ایران قادر خواهد بود تا در سطح اپلیکیشن سانسور محتوای اینترنتی را اعمال کند.
به عنوان نمونه در طول اعتراض‌های دی ماه که اپلکیشن اصلی تلگرام فیلتر شده بود، اپلیکیشن هات‌گرام فیلتر نبود. بررسی محققین امنیت اینترنت نشان داد که سازنده‌های این اپلیکیشن در سطح اپلیکیشن و قبل از آنکه درخواست‌های کاربران را به سرور‌های اصلی تلگرام ارسال کنند، آنها را بررسی و سانسور می‌کردند.
ابوترابی از دو نسخه‌ی مشخص به نام‌های «موبوگرام و تلگرام طلایی» نام برد و گفت: «موبوگرام و تلگرام طلایی که تحت لیسانس تلگرام فعالیت می کنند فعلا در فاز بسته شدن قرار ندارند چون آنها داخلی تر بوده و بک‌آپ داخلی دارند. به همین دلیل تصمیمی برای بسته شدن آنها وجود ندارد.»
