اعتراض دانشجویان به فضای امنیتی دانشگاه؛ گفتگو با محمد شریفی فعال دانشجویی
تجمع اعتراضی روز ۱۶ آذر در دانشگاه تهران
همزمان با شانزدهم آذر و روز دانشجو در ایران، دانشجویان در دانشگاه‌های مختلف ایران مراسم و تجمع‌های اعتراض آمیز برگزار کردند. محمد شریفی مقدم، فعال دانشجویی در گفتگویی با کمپین حقوق بشر در ایران، اعتراض به روند فزاینده پولی شدن آموزش عالی، تبعیض‌های جنسیتی و مذهبی و تداوم فضای امنیتی در دانشگاه‌ها را از مهم‌ترین دغدغه‌های دانشجویان در اعتراضات روز دانشجو عنوان کرد.
اعتراض‌ها به مناسبت روز دانشجو در ایران که سیزدهم آذر ۱۳۹۶ در دانشگاه تهران آغاز شده بود، طی روزهای چهاردهم و پانزدهم آذر با تجمعاتی در دانشگاه‌های تهران، صنعتی شریف، علامه طباطبایی، شهید بهشتی، دانشگاه نیشابور و تعدادی از دانشگاه‌های شهرستان‌ها ادامه یافت. اغلب این تجمعات با فراخوان شوراهای صنفی دانشگاه‌ها برگزار شد و به صدور بیانیه مشترکی از سوی بیش از سی شورای صنفی دانشگاه‌های مختلف کشور انجامید.
توقف واگذاریِ فضاهای دانشگاهی به کسب‌وکارهای خصوصی، و بازگرداندن آن به تشکل‌ها و کانون‌های دانشجویی، پوشش کامل خدمات و یارانه‌ی دولتی در زمینه تغذیه، اسکان و حمل‌ونقل دانشجویان، حذف تهدیدها و برخوردهای امنیتی در پاسخ به اعتراضات و مطالبات دانشجویی، اعطای مجوز به ایجاد تشکل‌های دانشجوییِ دگراندیش و مستقل از جناح‌های قدرت، بازگشت کامل دانشجویان ستاره‌دار و محروم از تحصیل به دانشگاه‌ها، الغای تبعیض‌های جنسیتی و جغرافیایی در گزینش دانشجویان، تضمین حق تحصیل برابر برای همه‌ی قومیت‌ها و پیروان همه‌ی مذاهب و آیین‌ها و اعطای مجوز برای تشکیل «اتحادیه‌ی شوراهای صنفی کشوری» در جهت افزایش توان مداخله‌گری شوراهای صنفی و هماهنگی بیشتر آنها در طرح مسائل صنفیِ دانشجویان از مهم‌ترین مطالبات مطرح شده در بیانیه مشترک دانشجویان است.
اعتراض به پولی شدن و خصوصی‌سازی آموزش عالی یکی از مواردی است که در شعارها و بیانیه‌های اعتراضی دانشجویان زیاد به چشم می‌خورد. محمد شریفی مقدم که دانشجوی دانشگاه صنعتی شریف و از فعالان دانشجویی است در این باره به کمپین گفت: «اتفاقی که در سال‌های اخیر افتاده این است که شعارهای جنبش دانشجویی به سمت مشکلات اقتصادی چرخیده که صرفا مختص دانشجویان نیست و کلیت جامعه با آن درگیر است، هجوم سیاست‌های نئولیبرالی دولت و خصوصی‌سازی باعث شده هزینه‌های زندگی دانشجویان شدیدا بالا رود و روز به روز بیشتر از آموزش رایگان فاصله بگیرد، از هزینه غذا گرفته تا خوابگاه و شهریه، اینها در کنار وضعیت بیکاری در جامعه شرایطی را ایجاد کرده که ادامه تحصیل را برای دانشجویان بسیار دشوار کرده و موجب اعتراض دانشجویان شده است.»
فضای امنیتی در دانشگاه‌ها نیز از دیگر موضوعاتی است که در شعارهای دانشجویان به آن اعتراض شده است. دانشگاه امن به جای دانشگاه امنیتی، یکی از وعده‌های حسن روحانی، رئیس جمهور کنونی ایران در مبارزات انتخاباتی اش بود. آقای روحانی در مراسم ۱۶ آذر ۱۳۹۶ در سیستان و بلوچستان نیز به عنوان یکی از دستاوردهای دولتش مدعی شد که دانشجویان امروز می‌توانند بدون لکنت حرف بزنند.
محمد شریفی بر خلاف ادعای رئیس جمهور ایران به کمپین گفت دولت و وزارت علوم اجازه تشکیل نهادهای مستقل دانشجویی را نمی‌دهد و هر گونه اعتراض به این شرایط و یا تلاش برای تغییر آن نیز با احضار کمیته‌های انضباطی و یا نهادهای امنیتی روبرو می‌شود: «فضای امنیتی ایجاد شده در دانشگاه هم امکان مقاومت و مبارزه با این شرایط را سخت و پرهزینه کرده و دانشجویانی که به این وضعیت اعتراض کنند یا در صدد تغییر آن بر آیند با احضار و جلب و احکام کمیته انضباطی روبرو می‌شوند، قبل از مراسم ۱۶ آذر امسال هم احضارهای تلفنی و تهدیدها باعث شد تعدادی از دانشجویان در مراسم و تجمعات شرکت نکنند. یا شوراهای صنفی دانشگاه‌ها برای هماهنگی بیشتر بارها درخواست تشکیل اتحادیه شوراهای صنفی را داشتند ولی تا کنون وزارت علوم مخالفت کرده و نه تنها چنین مجوزی صادر نکرده، بلکه با تغییراتی که سال گذشته در آیین‌نامه داده حتی شکل گیری شوراهای صنفی را هم سخت تر کرده است، و این درباره فعالیت صنفی است و گرنه فضا برای فعالیت سیاسی از این هم امنیتی‌تر و پرهزینه‌تر است.»
دانشجویان دختر خوابگاه چمران دانشگاه تهران، روز دوم آذر ماه ۱۳۹۶ در اعتراض به تبعیض‌های جنسیتی، مقررات سختگیرانه رفت و آمد و پوشش دختران و هزینه‌های روزافزون خوابگاه تجمع اعتراضی برگزار کردند. فعال دانشجویی دانشگاه صنعتی شریف به کمپین گفت علاوه بر همه مشکلاتی که پسران دانشجو با آن درگیرند، دختران دانشجو مشکلات مضاعفی را تحمل می‌کنند که ناشی از تبعیض و تفکیک جنسیتی در جامعه است و کنترل بیش از حد و سلیقه‌ای دختران در محیط دانشگاه و حتی خوابگاه فشار روحی و روانی زیادی به آنان وارد می‌کند: «دانشگاه مانند بقیه بخش های جامعه نگاه مردسالارانه و قیم مابانه ای نسبت به دانشجویان دختر دارد، حتی در خوابگاه ملزم به رعایت حجاب اجباری اند، باید قبل از ساعت هشت و نیم شب در خوابگاه باشند و حتی اجازه ندارند برای مطالعه در کتابخانه یا دانشگاه بمانند، در غیر این صورت به خانواده‌هایشان تلفن می‌زنند و با بزرگ کردن موضوع آنها را هم نگران می کنند و این تبعیض‌ها باعث می‌شود دانشجویان دختر احساس آزادی کمتری بکنند.»
همراهی با کارگران و فرودستان در اعتراضات دانشجویی
همراهی با دغدغه‌ها و مطالبات کارگران، زنان و فرودستان جامعه نیز از دیگر ویژگی‌های اعتراضات دانشجویی ۱۶ آذر ۱۳۹۶ بود. شعارهایی مانند «دانشجو آگاه است، با کارگر همراه است»، «تدبیر دولتمردان، ستم علیه زنان» و «مسکن و کار و درمان، آموزش رایگان، خواسته زحمت‌کشان» از نشانه‌های چنین همراهی بود. در تئاتر خیابانی که در تجمع دانشجویان دانشگاه تهران اجرا شد نیز ظلم و تبعیض علیه کارگران، معدنچیان، زنان و معلمان زندانی و تخریب محیط زیست مورد اعتراض قرار گرفت. در بیانیه مشترک شوراهای صنفی دانشگاه‌های ایران نیز بر لزوم همراهی جنبش دانشجویی با دیگر جنبش‌های اجتماعی تاکید شده است.
